دار قالی

[section]

دار قالی 

دار قالی ، اصلی ترین وسیله ای است که برای تولید قالی نیاز داریم. در این نوشته توضیحاتی بسیار مختصر در مورد اهمیت کیفیت دار قالی ، انواع دار قالی ، و در آخر معرفی دار قالی بافی الیجه آورده شده است. همچنین اطلاعات و شماره تماس سازنده دار قالی نیز در دسترس می باشد ، که می توانید به صورت مستقیم و بی واسطه با سازنده دار قالی ارتباط برقرار و مذاکره کنید. توصیه نگارنده این است که به هیچ وجه ، اقدام به ساخت دار قالی نکنید و تمام تمرکز خود را در شغل اصلی ، یعنی تولید و بافت قالی قرار دهید. بدانیم که با ارزش ترین مطاعی که در دست ماست ، زمان است. تا آنجایی که می توانید در ذخیره زمان کوشا باشید. دار قالی بافی معرفی شده ، یکی از بهترین دارهای قالی در ایران می باشد. و تفاوتی ندارد ، که آذری باف باشید و یا فارس باف می توانید از این دار قالی بهره ببرید.

[row]

[col span__sm=”12″ divider=”true” align=”center”]

[ux_image id=”8883″ width=”60″ width__sm=”100″ height=”100%” margin=”0 0px 0px 0px”]

[/col]

[/row]

اهمیت کیفیت دار قالی

اهمیت کیفیت دار قالی از این جهت مهم می باشد که در میزان درآمد قالی باف نقش مهم و اساسی دارد. برای درک بهتر مثالی از حرفه دیگر می آوریم. تصور کنیم لوازم کار یک آهنگر از کیفیت لازم را نداشته باشد. بعنوان مثال گونیای وی آسیب دیده باشد. و یا دستگاه فرز دستی وی قدرت لازم جهت برش و براده برداری را نداشته باشد. در چنین شرایطی دو مشکل اساسی بوجود خواهد آمد. اول : آهنگر باید زمان بیشتری را صرف کند تا بتواند درب و پنجره ای بسازد که با ابعاد سفارش گرفته شده ، یکی باشد. دوم به احتمال زیاد ، محصول وی معیوب خواهد بود. و نتیجه این خواهد شد که هم زمان بیشتری از دست داده ، هم زحمت بیشتری کشیده ، و هم دستمزد کمتر گرفته و هم در آینده کمتر به وی مراجعه خواهد شد.

در مورد قالی بافی نیز همین طور است. اگر به اهمیت کیفیت دار قالی توجه لازم نشود ، زمان تولید یک قالی طولانی تر و کیفیت قالی خروجی پایین تر خواهد بود. مشکلاتی مانند شکم دادن (خم شدن) زیردار و سردار منحرف شدن پیچ و مهره ها ، از همه مهم تر ، بهم خوردن ابعاد قالی در اثر تراز نبود دار قالی نمونه ای از مشکلاتی است که از بی کیفیت بودن دار قالی بوجود می آید.

اهمیت زمان در تولید قالی و رابطه آن با دار قالی

راز سر به مهر هر کسب و کار موفقی ، ذخیره کردن زمان است. اغلب افراد ، با ذخیره کردن پول در انجام فرآیندهای کسب و کار می خواهد ، در کسب و کار خود موفق باشند. این عملکرد به صورت معمول سبب از بین رفتن کسب و کار می شود. این نگرش اشتباه است. اگر وسعت دید شما به حدی رسید که متوجه شدید ، روش کمتر هزینه کردن در کسب را کنار بگذارید ، به جای آن تمام سعی خود را معطوف استفاده بهیه از زمان بکنید ، بدون شک تا موفقیت راه چندانی نخواهید داشت. صرفه جویی و قناعت همیشه جواب می دهد. همچنین ولخرجی و بدون حساب هزینه کردن هر کسب و کاری به زمین خواهد زد. اما بعضی از اوقات بین ذخیره پول و ذخیره زمان باید یکی را انتخاب کرد ، که اگر ذخیره کردن پول را انتخاب کنید ، بدون شک ضرر خواهید کرد. به عنوان مثال ، اگر بین خرید یک قیچی با کیفیت و گران که کمتر به تیز کردن احتیاج دارد ، و با تند و تیز بودنش به کار شما سرعت می دهد و یک قیچی بی کیفیت که هزینه کمتری بابت آن پرداخت می کنید ولی در کار از سرعت شما می کاهد و همواره به تیز کردن احتیاج دارد ، دومی انتخاب کنید ، بدون شک شما ضرر کرده اید. زمان اصلی ترین و با ارزش ترین چیزی است که در فرآیند تولید وجود دارد.

می دانیم برای محاسبه راندمان در هر کسب و کاری زمان یکی از مولفه های مهم و شاید بتوان گفت معیار می باشد. راندمان نقش حیاتی در موفقیت و یا عدم موفقیت یک تولیدی دارد. هرچه راندمان بیشتر باشد ، یعنی تولید و استفاده از سرمایه در زمان کوتاه تری اتفاق افتاده است. پس باید در زمان صرفه جویی کرد. به زبان ساده یعنی هر کاری که سبب افزایش سرعت بافت و تولید قالی می شود را ، باید انجام داد. و از هر صرفه جویی پولی که سبب کاهش راندمان و سرعت تولید می شود ، پرهیز کرد. توجه داشته باشید ، رعایت نکات ساده ، که شاید بی اهمیت به نظر برسند ، نقش اساسی در موفق کسب و کار شما دارند. و هر چه راندمان تولید بیشتر باشد ، کسب درآمد در بازه زمان کوتاه تری اتفاق افتاده است و سود بیشتری نصیب بافنده و تولید کننده قالی خواهد شد.

به همان مثال ساده قیچی قالی بافی برمی گردیم. در نظر بگیریم ، شما قیچی دارید که در یک روز کاری فقط یک بار ، و یا هر دو روز یک بار احتیاج به تیز کردن داشته باشد ، و یا قیچی دارید که در تولید بافت یک قالی شش متری اصلا احتیاج به تیز کردن نداشته باشد. شاید به نظر نیاید ، اما صرف زمان برای تیز کردن چاقو و قیچی ، یعنی صرف نکردن زمان برای بافت قالی. شاید در هشت ساعت بافت روزانه بنظر نیاید و کم اهمیت باشد. اما اگر زمان های کوتاه هر روز در بافت یک قالی شش متری که به هدر رفته است را جمع کنیم ، زمان قابل ملاحظه خواهد بود. از آن مهمتر اینکه وسیله نامرغوب در روند تولید شما اختلال بوجود می آورد. و تمرکز شما را بهم می زند. اگر تمام تمرکز شما روی بافت و نقشه بافت باشد ، سرعت بافت شما بیشتر خواهد بود. و یا اینکه دائم بخواهید به مسائل حاشیه ای مانند تیز کردن قیچی و چاقو ، اندازه گیری چند باره قالی در حال بافت روی دار قالی و … توجه کنید.

حال به صورت ملموس تر به اهمیت زمان در تولید قالی و رابطه آن با دار قالی خواهیم پرداخت.
یک دار قالی خوب می تواند از چند منظر راندمان تولید قالی را بالا ببرد. منظر اول : اگر یک دار قالی از هر جهت تکمیل باشد. و به تمام نیازهای قالیباف جواب دهد. در حین بافت کمتر به وجود چله دوان احتیاج خواهیم داشت. به بیان واضح تر اگر دار قالی به صورتی باشد که بافنده بدون نیاز به چله دوان و یا کمک شخص دیگر بتواند کار بافت قالی را از ابتدا تا انتها انجام دهد ، نه تنها در هزینه ها صرفه جویی کرده است ، بلکه مهم تر از آن در زمان نیز صرفه جویی کرده است. شاید تا امروز توجه نکرده باشیم ، که هر موقع در حین بافت به چله دوان احتیاج داشته ایم ، چه مدت زمان از بافت قالی دست کشیده ایم. و مهم تر از آن ، وقتی بخاطر وقفه در کار بافت برنامه روزانه بافت که به آن عادت کرده بودیم و جزئی از برنامه روزانه ما شده بود ، بهم خورده است. و برای برگشت به بیشترین راندمان چند روزی را دوباره از دست خواهیم داد. شاید این نکات ساده و بی اهمیت به نظر آیند ، ولی همین نکات ساده و شاید به ظاهر کم اهمیت مرز بین سود سرشار و یک کار کم درآمد هستند.

منظر دوم : دِفُرمه شدن ، شکستن ، کج شدن و شکم دادن زیر دار و سردار دار قالی در حین بافت. این مشکل خیلی بزرگ و بد خواهد بود. اول بخاطر اینکه تمرکز بافنده را به صورت کامل از بین خواهد برد. و احساس خطر از بین رفتن تلاش ها و به خطر افتادن سرمایه سبب ناامیدی می شود. ناامیدی دردی مهلک است. گذشته از به خطر افتادن سرمایه و صرف هزینه فراوان ، اصلی ترین موضوع از دست دادن زمان در به پایان رساندن قالی می باشد. وقفه یا سکته ای که در بعضی از موارد سبب شده ، قالی باف به صورت کامل از حرفه قالی بافی بیرون رفته و مشغول حرفه ای دیگر شود.

منظر سوم : خارج از قاعده شدن ابعاد قالی بواسطه دارقالی. در خیلی از موارد بافنده از این امر نا آگاه است که ، چرا هر چقدر تلاش می کند قالی از نظر ابعاد درست تولید نمی شود. غافل از این موضوع که در بیشتر مواقع دارقالی مقصر اصلی عدم تراز شدن قالی بافته شده می باشد. حال در نظر بگیرید ، دار قالی وجود داشته باشد ، حتی بعد از جابجای قالی در حال بافت روی دار ، نیازی به اندازه گیری نداشته باشد. و این امر به شدت خطای انسانی را پایین می آورد. و از مهمتر اینکه در ذخیره زمان ، به شدت کمک رسان است.

معرفی انواع دار قالی

معرفی انواع دار قالی را به صورت کلی و مختصر انجام می دهیم. معرفی کوتاه انواع دارهای قالی در این نوشته تنها برای کسانی است که به صورت سطحی می خواهند آشنایی پیدا کنند. به صورت کلی برای معرفی دارهای قالی از دو منظر می توان این معرفی انجام داد. اول نحوه قرارگیری دار قالی ، و دوم آذری باف و یا فارسی باف بودن دارقالی.

دار افقی و یا دارعمودی

افقی و یا عمودی بودن دار قالی ، تفاوت زیادی در محصول خروجی نخواهد داشت. همان طور که از نام آن نیز پیداست. دار قالی افقی و یا زمینی ، بصورت خوابیده روی زمین نصب می شود و با نصب کردن اجزای دار قالی به روی زمین آن را مهار و ثابت می کند. این نوع دار ، امکان حمل کردن دار در حین بافت را می دهد ، که به سبب این امکان در بین عشایر متداول تر بوده است. اما آنچه مهم می باشد ، این است که چنانچه بافنده ای عادت به استفاده از دار افقی دارد ، نباید وی را مجبور به استفاده از دار عمودی کرد. شاید به نظر ساده آید. اما نحوه زدن گره و کوبیدن دفتین و دیگر فرآیندهای بافت قالی ، به سبب نشستن بافنده روی بافته خود در حین بافت ، به صورت کامل متفاوت از دارقالی عمودی است. و تعویض این فرآیند سبب بهم خوردن تمرکز ذهنی بافنده خواهد شد که سال هاست به آن عادت داشته و به صورت معمول نتیجه مطلوبی رویت نشده است.

دارهای عمودی به صورت کلی به سه مدل ساخته می شود:
1.دارهای قالی متداول در بین آذری بافت ها معروف به دار قالی ترکی.
2.دارهای قالی بافی متداول در بین فارس باف ها معروف به دار قالی فارسی.
3.دارهای قالی بافی متداول در بین فارس باف های جنوب فلات ایران.

یکی از تفاوت های اصلی بین دارهای قالی مناطق مختلف ، به نحوه قرار گرفتن چله بر روی آن ها بر می گردد.و به صورت کلی اجزاء اصلی تشکیل دهنده دارهای قالی مناطق مختلف با هم یکی و یا شبیه هم هستند. دو جزء اصلی در تمام دارها زیر دار و سردار می باشد. زیر دار قسمتی است که در پایین دار قالی قرار می گیرد ، و به صورت معمول بافنده از آن قسمت شروع به بافت قالی می کند. و سردار قسمت بالایی دار قالی می باشد ، که کار بافت قالی در نزدیکی آن به پایان می رسد. سردار و زیردار به کمک وسیله ای به هم وصل می شوند ، که در مناطق مختلف نام های مختلف دارد : راسترو ، ستون ، باهو و … از نام های این وسیله می باشد.

دارهای قالی آذری (ترکی)

در دارهای آذری به صورت معمول چله به دور زیردار و سردار می چرخد. یعنی هر نخ چله یک حلقه بزرگ را بوجود میاورد ، که سردار و زیردار داخل آن قرار می گیرند ، البته این حلقه ها به هم متصل هستند ، و در امتداد هم می باشند. بافنده از محل نزدیک به زیردار شروع به بافت می کند. هرگاه بافت آنقدر بالا رفت که دیگر کار بافت مشکل به نظر می آمد ، با توجه به امکانی دار قالی دارد ، چله را کمی شل می کنند و چله رو به دور دار می چرخانند ، به صورتی که قسمت بافته شده قالی به پشت دار انتقال یابد ، و بافنده بتواند ادامه بافت را انجام دهد.

[row]

[col span__sm=”12″ divider=”true” align=”center”]

[ux_image id=”8889″ width=”61″ width__sm=”100″]

[/col]

[/row]

دارهای قالی فارسی

در گذشته نه چندان دور ، در دارهای فارسی فاصله سردار و زیردار به اندازه قالی می بود. (البته کمی بیشتر که امکان بافت وجود داشته باشد) در نظر داشته باشیم که برای بافت یک قالی 12 متری که طول آن حدود چهار متر می باشد ، به ارتفاعی حدود چهار متر و نیم تا پنج متر نیاز بوده است. در این گونه دارها چنانچه در اواخر کار بافت که بافنده در ارتفاع قرار می گرفت ، بی احتیاطی صورت می پذیرفت ، سبب آسیب جدی می شد. همچنین رفت و آمد قالی بافی بسیار سخت بوده است. هرچند که قالی بافته شده کمتر دچار نقص حین بافت می شده است. با ابتکاری که در گویا برای اولین بار در کاشان صورت پذیرفت ، ایده دوخت قالی تا قسمت بافته شده و پایین کشیدن آن بوجود آمد. که سبب می شد نیازی نباشد ، قالیباف مجبور باشد از نردبان های بلند کنار دارقالی بالا برود. اما به صورت معمول این نوع دار قالی وابستگی زیادی به چله دوان دارد. و چنانچه چله دوان مهارت و دقت لازم به خرج ندهد ، قالی بعد از پایین آمدن از دار قالی احتیاج به مراحل تکمیل بیشتری خواهد داشت.

[row]

[col span__sm=”12″ divider=”true” align=”center”]

[ux_image id=”8891″ width=”60″ width__sm=”100″]

[/col]

[/row]

دار قالی متداول در مناطق فارسی باف جنوبی

نحوه قرار گیری چله در این نوع دار قالی بسیار جالب است. چله به صورت کامل به دور سردار پیچیده می شود. و ابتدای آن به زیردار وصل می گردد. بعد از اینکه قسمتی از قالی بافته شد ، و امکان بافت برای بافنده سخت شد ، چله از دور سردار باز شده و قالی بافته شده به دور زیر دار پیچیده می شود. بدون امکان دیدن قسمت بافته شده قالی از نقاط ضعف این نوع دار ، و کمتر احتیاج داشتن به چله دوان از نقاط قوت این نوع دار قالی می باشد.

[row]

[col span__sm=”12″ divider=”true” align=”center”]

[ux_image id=”8896″ width=”60″ width__sm=”100″]

[/col]

[/row]

البته جناب آقای تورج ژوله در کتاب پژوهشی در فرش ایران توضیحات مفصلی در مورد انواع دار قالی آورده اند. و همچنین خانم بتول بیوسه در کتاب بازآموز هُنر قالیبافی نیز دسته بندی های جالبی داشته و توضیحاتی آورده اند. و همچنین آقای ابوالفضل وکیلی در کتاب کارگاه قالی بافی 2 ، از مجموعه کتاب های آموزشی مهارت های فرهنگی ، هنری نیز توضیحات کاملی در مورد انواع دار قالی ارائه کرده اند. و بدون شک کتب دیگری نیز در این زمینه وجود دارد. در این نوشته تنها خواسته ایم به صورت خیلی اجمالی با انواع دار قالی آشنا شویم و به هیچ وجه وارد بحث تخصصی نشده ایم. چنانچه تمایل دارید در مورد دار قالی بیشتر بدانید ، منابع معرفی شده ، رجوع کنید.

چله دوانی

قبل از اینکه به معرفی دارقالی بافی الیجه بپردازیم ، مختصری در مورد نحوه چله کشی نیز توضیح خواهیم داد. در مورد تعریف چله به صورت مختصر اینگونه توضیح می دهیم : نخ هایی از جنس پنبه ، پشم و یا ابریشم که به موازات هم در راستای طول قالی قرار دارند. گره های قالی حاصل چرخش نخ پرز (خاب) به دور نخ های چله می باشد. فرآیند آماده کردن نخ های چله را به اصطلاح چله دوانی می گوییم. بسته به نوع گره نحوه چرخش و درگیری نیز تفاوت دارد. روش چله دوانی در مناطق مختلف متفاوت می باشد.

چله دوانی آذری : به صورت معمول چله دوانی روی دارقالی انجام می شود. این عمل به صورت معمول توسط دو نفر انجام می شود ، نفر اول در کنار زیردار قرار می گیرد ، و نفر دوم خود را در کنار سردار قرار می دهد ، و یا روی آن جای می گیرد. ابتدا نفر هنگام رد کردن نخ چله برای اولین بار آن را به زیردار گره می زند. و سپس دوک نخ و یا گوله نخ را به نفر دوم که در بالای سردار قرار دارد ، می رساند. نفر دوم نخ چله را از روی سردار رد می کند و به نفر اول باز می گرداند. و نفر اول دوک نخ و یا گوله نخ را از زیر زیردار در کرده و دوباره به نفر اول می دهد. البته این عمل ریزه کاری های فراوانی دارد ، که اگر به دقت عمل نشود ، در حین بافت مشکلات فراوانی بوجود خواهد آمد.

چله دوانی فارسی : در چله دوانی فارسی ، ابتدا نخ های چله را به دور دو میله که در زمین کار گذاشته اند و محکم شده اند ، می چرخانند. فاصله دو میله از هم بستگی به ابعاد قالی دارد. سپس ابتدا و انتهای چله ها را که روی میله ها قرار گرفته دوخت می زنند. و بعد از آن چله را به دار قالی انتقال داده و بسته به نوع دار قالی به آن وصل می کنند. در چله دوانی فارسی به صورت معمول چله ها به دور سردار و زیردار نمی چرخند.

دار قالی الیجه

دار قالی بافی الیجه حاصل ابتکار چند نفر خوش ذوق در شهر ابوزیدآباد می باشد. ابوزیدآباد شهری کویری از توابع شهر کاشان است. این دار قالی ظاهری شبیه دارهای قالی آذری دارد. اما روش چله کشی در این دار به صورت فارسی می باشد. که بعد از چله دوانی ، چله به دور دار قالی می پیچد. این دارقالی کمتر به چله دوان احتیاج می باشد.نوع بلبرینگ سهولت کار بسیاری دارد.

[row]

[col span__sm=”12″]

[/col]

[/row]

معرفی کوتاه دار قالی بافی الیجه

همان طور که در ویدیو هم مشاهده کردیم ، دار قالی بافی الیجه یک دار تکامل یافته است. که در عین سادگی ، تمام خواسته های قالی بافی را جوابگو می باشد. روش چله دوانی این نوع دار قالی بسیار مفید و دقیق می باشد. البته چنانچه چله دوان متخصص این دارقالی را در دسترس نداشته باشیم ، می توانیم به روش چله دوانی آذری ، چله دوانی را انجام دهیم. و همچنین می توانید از چله های آماده فروشگاه سایت الیجه ، تهیه نمایید. 

وجود بلبرینگ در سردار و زیردار سبب سهولت در جابجا کردن قالی بافته شده ، روی دار می گردد. این کار را بدون نیاز به چله دوان به راحتی می توانید خودتان انجام دهید. نردبان جلوی دارقالی این امکان را بوجود می آورد که با توجه به جثه بافنده ، دست های وی خیلی راحت در جای مناسب قرار بگیرند و از نظر ارگونومی به شرایط مطلوب نزدیک باشد.  این نوع دار قالی احتیاج به سقف بلند ندارد. نرده های کوچک دو طرف ابزاری ایجاد فاصله کُوجی و چله می باشد. تا بهترین فاصله را برای چوب (میله) کُوجی برآورده سازد. همچنین چنانچه در هنگام بافت قالی از طرفین دچار جمع شدگی شده ، می توانیم به کمک این نرده های کوچک ، دو طرف قالی را مهار کنیم. آچار ساده دار قالی ، تنها ابزاری است که این دار احتیاج دارد. به کمک آچار مخصوص می توانیم چله را دور سردار و زیردار بچرخانیم. و همچنین چله را سفت کنیم. تا امروز سابقه نداشته برای این دارقالی مشکل خاصی پیش آید. این دارقالی حاصل ابداع یکی و دو سال اخیر نیست. بیش از بیست سال زمان برده است تا عیوب آن طی مرور زمان حل و به حالت مطلوب فعلی برسد. و طی مرور زمان جواب خود را پس داده است. بجز روغن کاری که سبب سهولت کار می شود ، احتیاج به هیچ گونه تعمیر و نگهداری ندارد. 

استفاده از این دار سبب می شود در حین بافت کمتر به چله دوان احتیاج داشته باشید. و همچنین چنانچه کمی در بافت دقت داشته باشید ، بعد از پایین آمدن قالی از دار ، کمترین مشکل در ابعاد قالی وجود نداشته باشد. بدون شک سرعت بافت شما بیشتر خواهد شد.

معرفی انواع دار قالی الیجه 

دار قالی بافی الیجه ، یک نوع دیگر نیز دارد که کمی ساده تر می باشد. و در آن از بلبرینگ استفاده نشده است. و به همین سبب ارزان تر می باشد. تمام عملکرد این دو نوع دار قالی مشابه هم می باشد ، به جزء زمانی که بخواهیم ، قسمت بافته شده قالی را به پشت آن انتقال دهیم و چله را مقابل بافنده قرار دهیم ، که در این مرحله در دار قالی بدون بلبرینگ حتما باید چله شل شود.

معرفی سازنده دار قالی بافی حرفه ای الیجه

سازنده این دار قالی حرفه ای الیجه ، استاد مرتضی ایزدی می باشد. محل کارگاه ایشان در شهر ابوزیدآباد کاشان واقع شده است. شماره تماس ایشان 09133623946 می باشد. 

چنانچه تمایل به سفارش این نوع دار قالی داشته باشید می توانید با ایشان تماس و مذاکره  و انشاالله سفارش دهید. تفاوت قیمت چندانی بین قیمت فروشگاه سایت الیجه و خرید مستقیم از کارگاه ایشان وجود ندارد. که البته باید توجه داشته باشیم ، الیجه دار قالی را یا به درب منزل شما می رساند و یا به نزدیک ترین شهر محل اقامت شما. همچنین دار قالی شما را در هنگام حمل و نقل بیمه می کند. بدون شک چنانچه می خواهید چند دار قالی سفارش دهید ، بهتر است از خود ایشان به صورت مستقیم خرید نماید ، زیرا قیمت حمل و نقل سرشکن خواهد شد. 

با آرزوی بهروزی و موفقیت

[/section]